Tak można byłoby streścić pytanie, które stawiali sobie zdezorientowani czytelnicy lokalnej gazety w mieście Słupsk. Otóż w dniu 15 lipca br.  w „Głosie Pomorza” ukazał się pod bulwersującym nieco tytułem artykuł red. Zbigniewa Mareckiego „PIP wywalczył pieniądze dla pijanej ofiary wypadku”. Dalej w zajawce napisano: „Choć młoda kobieta straciła prawą rękę podczas pracy w tartaku, będąc pod wpływem alkoholu, to jednak otrzyma odszkodowanie i będzie mogła się ubiegać o rentę. Wywalczyli to dla niej inspektorzy PIP w Słupsku”.

Rzeczywiście, po przeczytaniu takiego tytułu czytelnik z miasta Słupsk mógł mieć mieszane uczucia i zadawać sobie np. pytanie: „czym właściwie zajmuje się PIP”, albo „dlaczego PIP zajmuje się pijanym, tak jakby inni (trzeźwi) pracownicy nie mieli problemów ? itp.   ….

Przebieg zdarzenia był jednak zgoła inny niż wynika to z cytowanej zajawki. W  dniu 7 stycznia 2010r. 26-letniej pracownicy spółki Poltarex w Bielsku Pomorskim, pilarka tarczowa do cięcia drewna obcięła prawą dłoń.  Okazało się że kobieta znajdowała się wówczas pod wpływem alkoholu (0,48 miligrama w badanej krwi). Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy nie stwierdził winy pracodawcy, a całą winą obciążył pracownicę, z uwagi na to że była pijana. Takie ustalenia pozbawiały ją oczywiście praw do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, co potwierdził ZUS w Słupsku.

Kontrola przeprowadzona przez inspektorów pracy wykazała wiele nieprawidłowości dotyczących stanu technicznego obrabiarki, organizacji pracy w zakładzie oraz prowadzonego przez pracodawcę postępowania powypadkowego. W efekcie wydano nakaz powtórnego zbadania okoliczności i przyczyn wypadku. Pracodawca uwzględnił uwagi inspektora pracy dotyczące niesprawności i stanu technicznego maszyny, ale podtrzymał swoje stanowisko, że wyłączną winę za wypadek ponosi poszkodowana. Poszkodowana zwróciła się do Państwowej Inspekcji Pracy w Słupsku o udzielenie jej pomocy w zakresie dochodzenia swoich praw przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Jej pełnomocnikiem został nadinspektor Piotr Mędrkiewicz. Przed sądem I i II instancji inspektorzy PIP udowodnili, że obrabiarka przy której pracowała poszkodowana, nie spełniała minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a organizacja pracy rażąco uchybiała obowiązującym przepisom. Inspektorzy uznali, że samo stwierdzenie stanu nietrzeźwości u poszkodowanej, bez wykazania, że skutkował on „znacznym przyczynieniem się” do spowodowania wypadku, nie powinno stanowić podstawy pozbawienia jej uprawnień do otrzymania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

W styczniu br. Sąd Rejonowy w Słupsku, uznając stanowisko PIP, przyznał na rzecz poszkodowanej jednorazowe odszkodowanie w wysokości 55 proc. z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu (około 50 tys. zł). ZUS zaskarżył ten wyrok, ale pod koniec czerwca Sąd Okręgowy w Słupsku podczas rozprawy apelacyjnej oddalił apelację w całości i utrzymał wyrok sądu rejonowego. Wyrok jest  prawomocny.

Jest to niewątpliwy sukces kolegów ze Słupska. W całej sprawie chodziło jak widać nie o pomoc pijanemu lecz o przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony zdrowia i życia w środowisku pracy, i o skuteczne zapobiegnięcie podobnym wypadkom, którym równie łatwo (z uwagi na warunki pracy) mógł ulec inny, trzeźwy pracownik.  Na uwagę zasługuje szybka reakcja na negatywny wydźwięk tytułu tego artykułu, i działanie  podjęte przez  kierownika Oddziału PIP ze Słupska kol. Romana Giedrojcia, który do tej samej gazety przesłał pismo, opublikowane w dniu 25.07.2013 r. Treść pisma przytaczamy in extenso.

W związku z artykułem pt. „PIP wywalczył pieniądze dla pijanej ofiary wypadku”, autorstwa pana Zbigniewa Mareckiego, który ukazał się w „Głosie Pomorza” w dniu 15 lipca 2013 r. pragnę zwrócić uwagę na negatywny wydźwięk tytułu ww. artykułu, który zupełnie zaciera wymowę jego treści.

Wygranie sprawy w sądzie o odszkodowanie dla pokrzywdzonej pracownicy traktuję jako sukces w walce o bezpieczne warunki pracy dla wszystkich zatrudnionych i liczyłem na to, że gazeta, z którą blisko współpracujemy, przedstawi tę sprawę w takim świetle. Tymczasem, z uwagi na tytuł, przeciętnemu czytelnikowi może umknąć sens całej sprawy. A mianowicie to, że sądy obu instancji potwierdziły stanowisko PIP, iż okoliczność, że pracownik był pod wpływem alkoholu, automatycznie nie pozbawia go świadczeń z ZUS w razie wypadku przy pracy, a także nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zapewnienia pracownikowi bezpiecznych warunków pracy i nie wyłącza odpowiedzialności pracodawcy za wypadek przy pracy.

Użyte w tytule sformułowanie: „PIP wywalczył pieniądze dla pijanej ofiary wypadku”, już na samym początku wprowadza czytelników na określony tor myślenia. Sugeruje, iż PIP traci czas i energię na udzielanie pomocy pijanemu pracownikowi, w sytuacji, gdy inni „nie pijani” (a przez to w tym aspekcie: „dobrzy”, niewinni, zasługujący na wsparcie i pomoc innych) pracownicy oczekują na pomoc ze strony PIP, jako instytucji państwowej, w dochodzeniu swoich spraw. Rzeczywista przyczyna i istota sprawy udzielenia pomocy ww. pracownicy przez PIP, poprzez użyte w tytule sformułowanie, została przez to zagubiona i zdeprecjonowana

Celem postępowania inspektorów pracy było bowiem: – wykazanie, że samo stwierdzenie stanu nietrzeźwości u pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy nie wyłącza z założenia jego prawa do uzyskania określonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z tytułu przecież m.in. składek opłacanych także przez tegoż pracownika, – wykazanie, że samo stwierdzenie stanu nietrzeźwości u pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy nie wyłącza z automatycznie odpowiedzialności pracodawcy za stan przestrzegania przepisowi zasad BHP w podległym zakładzie i nie może stanowić uzasadnienia do próby przerzucenia tej odpowiedzialności i ewentualnej winy za nieprawidłowości w tym stanie BHP na pracownika. Sam fakt stwierdzenia stanu nietrzeźwości u poszkodowanego w wypadku przy pracy nie może także z automatu przesądzać o jego wyłącznej i jedynej winie w doprowadzeniu do wypadku, nie może stanowić usprawiedliwienia dla powierzchownego i nierzetelnego przeprowadzenia postępowania powypadkowego przez zespół powypadkowy, którego nadrzędnym celem winno być określenie wszystkich przyczyn zdarzenia, aby mocje wyeliminować i aby w przyszłości nie doszło do podobnych wypadków.

Należy zdecydowanie podkreślić, iż zarówno Sąd Rejonowy w Słupsku jak Sąd Okręgowy w Słupsku podzieliły punkt widzenia inspektorów pracy na omawianą sprawę, uznając, że stan nietrzeźwości poszkodowanej nie przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Sąd pierwszej instancji stwierdził, a sąd drugiej instancji to potwierdził, że do wypadku doszło nie tylko z powodu nietrzeźwości poszkodowanej, ale również z powodu nieprawidłowego stanu technicznego sprzętu i nieprawidłowej organizacji pracy. Biorąc pod uwagę natężenie ilościowe i jakościowe nieprawidłowości dotyczących maszyny, przy obsłudze której miał miejsce wypadek jak i organizacji pracy (rażąco niezgodny z minimalnymi wymaganiami BHP stan techniczny maszyny, bardzo niska temperatura w pomieszczeniu pracy, itd.), do wypadku mogło dojść nawet gdyby poszkodowana była trzeźwa.

Roman Gierdojć, kierownik Oddziału PIP w Słupsku.

Z opisanej historii widać, że można i warto aktywnie kształtować odbiór społeczny działań podejmowanych przez PIP, w różny niestety sposób przedstawiany przez media. Organ kontrolny Państwa nie może być zakładnikiem mediów, nie może także ulegać nadmiernemu wpływowi tzw. partnerów społecznych, którzy co jest oczywiste w kontaktach z urzędem reprezentują swoje partykularne interesy, zaś niekoniecznie dobro społeczeństwa jako całości, w którego imieniu inspektorzy pracy przecież działają.

Dziękujemy za przekazane informacje kolegom z OIP Gdańsk. Zapraszamy także do zapoznania się z bardzo świeżym, bo pochodzącym z 24 czerwca 2013 r. wyrokiem Sądu Najwyższego w bardzo zbliżonej sprawie (casus: wypadek, stan nietrzeźwości pracownika, a nie spełniająca wymogów bhp maszyna) –  Sygn. akt II  PK 352-12