Odpowiedź na to pytanie nie jest taka prosta, jak by się szczególnie teoretykom mogło wydawać. Ostatnio w kilku sytuacjach doszło bowiem do prób obarczenia inspektora pracy przeprowadzającego czynności służbowe odpowiedzialnością za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w kontrolowanym podmiocie, w tym do prób przypisywania inspektorowi winy, za zaistniałe już po zakończeniu kontroli wypadki przy pracy.

Czy nad sytuacjami takimi powinniśmy przechodzić do porządku dziennego?  Czy możemy wkalkulowywać je w ryzyko związane z wykonywaniem naszej profesji? Albo może powinniśmy uznać, że od czasu do czasu coś takiego może się wydarzyć, licząc oczywiście, że nas akurat los oszczędzi? Gdzie jest kres naszej indywidualnej odpowiedzialności za działania podejmowane w imieniu ustawy? ….

A może jednak trzeba podjąć jakąś aktywność? Na przykład uzyskać jednoznaczną opinię prawną od powszechnie uznawanego autorytetu prawa karnego  i wszelkimi dostępnymi środkami starać się tę opinię propagować, szczególnie w instytucjach wymiaru sprawiedliwości oraz doprowadzić do stanu, że w przypadku „awaryjnym” inspektor pracy  będzie mógł liczyć na solidarność i pomoc zarówno całego środowiska jak i urzędu. A może w końcu czas najwyższy zmienić  procedury tak, aby zminimalizować ryzyko powstania takich jak opisywane niżej zdarzeń. Jeśli nie wystarczą regulacje wewnętrzne, to może warto zastanowić się nad wnioskami o nowelizację obowiązującego prawa?

Póki co, przeanalizujmy we własnym zakresie załączone dokumenty i oceńmy je na własny użytek. Zastanówmy się jak postępować w analogicznych sytuacjach, a przede wszystkim jak sporządzać protokół z kontroli, a także jak i jakie środki pokontrolne stosować.

Upoważnieni zostaliśmy do omówienia jedynie dwu takich sytuacji. Szanujemy wolę kolegów, którzy nie zadecydowali się po traumatycznych dla nich przeżyciach, dzielić się  nimi z szerszym kręgiem osób.

W jednym z tych przypadków inspektor został praktycznie sam, postawione zarzuty, a w szczególności próbę obciążenia go przez urząd odszkodowaniem  przypłacił ciężką chorobą i śmiercią zaś w tej drugim, nieco bardziej optymistycznym przypadku, z pomocą pospieszyli inni inspektorzy i pracownicy inspekcji. W wyniku podjętych działań biegły sądowy, którego opinia była podstawą postawienia  inspektorowi pracy zarzutów karnych wycofał się z postawionych tez, co niestety nie spowodowało wycofania przez prokuratora aktu oskarżenia.

Kilka miesięcy temu na naszej stronie internetowej zamieściliśmy list kolegów z Komisji Okręgowej Związku Zawodowego Pracowników PIP  z Katowic, zawierający m.in. dramatyczne w swojej wymowie stwierdzenie „w związku z wejściem Polski do struktur Unii Europejskiej zmieniły się w sposób diametralny przepisy prawa, natomiast metodyka kontroli i doskonalenia zawodowego w naszej instytucji nie uległy zmianie” ( wpis z dnia 8.07.2012r.)

Jak pisze do SIPRP jeden z naszych kolegów: „Uważam że sprawa jest na tyle istotna, że nie można jej  pozostawić „bez echa”, ponieważ każdy z nas może by być postawiony w stan oskarżenia, zaś zmieniona ustawa o PIP nie gwarantuje nam żadnej ochrony prawnej (jak to ma miejsce w innych służbach zatrudniających funkcjonariuszy publicznych)” – czytaj art. 61 i art. 62 ust.1 pkt 5 ustawy o PIP.

Dziękujemy za przyczynienie się do powstania tej publikacji inspektorom oraz związkowcom z Katowic, Bydgoszczy, Rzeszowa i Krakowa.  Szczególne podziękowanie kierujemy zaś do kolegi nadinspektora Andrzeja Herko z Katowic, który zgodził się na opublikowanie swojego artykułu „Odpowiedzialność karna inspektora pracy w świetle art. 220 kodeksu karnego” dlatego załączyliśmy go do niniejszej publikacji.

Przeczytajmy uważnie poniższe informacje i załączniki, a przede wszystkim weźmy udział w konstruktywnej dyskusji !

Casus 1.

HISTORIA  Z 2012 ROKU

PROKURATOR: W dniu 31 maja 2012 r. Prokuratura Rejonowa w M. skierowała do Sądu rejonowego w M. akt oskarżenia, przeciwko inspektorowi pracy o czyn określony w art. 321 §1 kk, art. 220 § 1kk i art. 156 § 2 kk, w związku z art 156 §1 pkt 2 kk w zw. z art 11 § 2kk, iż „w dniu 9 października 2009 r. w NN, jako Starszy Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy sporządził protokół z kontroli PIP przeprowadzonej w okresie […] 2009r. w NN, przez błędne wysunięcie wniosków, co do prawidłowości zabezpieczenia miejsc pracy i bezpieczeństwa linii produkcyjnej PI, przez co nie dopełnił ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku rzetelnego przeprowadzenia inspekcji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, czym nieumyślnie doprowadził do powstania w dniu 16.07.2011r. u NN obrażeń ciała w postaci amputacji urazowej prawej kończyny górnej na poziomie1/3 bliżej ramienia prawego, złamania przedramienia lewego z przemieszczeniem i uszkodzeniem stawu promieniowo-łokciowego dalszego, wstrząsu hipowolemicznego, które stanowiły ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci ciężkiego kalectwa i trwałego zniekształcenia ciała powstały z wyniku wciągnięcia ręki przez taśmociąg”.

BIEGŁY: Wyżej wymieniony zarzut został postawiony w oparciu o opinię mgr inż. Wojciecha Z. biegłego sądowego z zakresu bhp Sądu Okręgowego w C. W opinii tej oraz opinii uzupełniającej z dnia 10 marca 2012 r, biegły  postawił następującą tezę: Protokół z kontroli PIP z dnia 9 października 2009 r. autorstwa mgr inż. NN, Starszego Inspektora Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy, sporządzony został z naruszeniem prawa a to z pominięciem art 217 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r Kodeksu pracy (Tekst. jedn. Dz. U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 z późn. zm.), który to przepis obowiązywał w dniu prowadzenia kontroli PIP, zatem wnioski wysnute na podstawie tego dokumentu, w zakresie prawidłowości zabezpieczenia miejsc pracy w kontrolowanym zakładzie, były wnioskami chybionymi.

INSPEKTOR. Wyciąg z protokołu z kontroli inspektora pracy dotyczy bezpieczeństwa pracy. […].Podczas kontroli dokonano oceny warunków pracy w zakładzie. Aktualnie eksploatowane są dwie linie do produkcji płyt porowatych. Nie eksploatuje się linii do produkcji płyt twardych. Linia produkcyjna P I została zbudowana w latach 50 ubiegłego wieku. Stan techniczny urządzeń wchodzących w skład linii jest adekwatny do ich wieku i stopnia zużycia. Urządzenia są utrzymywane w stanie sprawności technicznej. W czasie kontroli nie stwierdzono rażących nieprawidłowości dotyczących zabezpieczenia maszyn a mogących skutkować powstaniem zagrożenia wypadkowego. Linia produkcyjna P II została zainstalowana w nowej hali produkcyjnej w roku 2007. Nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących zabezpieczenia urządzeń wchodzących w skład linii. Nie zabezpieczono przed dostępem osób postronnych tunelu przenośnika taśmowego na placu składowym surowca transportującego zrębki na sortownik. Nie zabezpieczono przed dostępem osób pomieszczenia sortownika. W dziale konfekcjonowania wyrobów eksploatowane są maszyny do cięcia płyt GIBEN i HOLZMA oraz szlifierki do kalibrowania płyt. Maszyny są prawidłowo zabezpieczone, wszystkie urządzenia zostały podłączone do centralnego wyciągu pyłów. Eksploatowane w dniach kontroli wózki jezdniowe z napędem silnikowym znajdowały się w dobrym stanie technicznym. Wózki są serwisowane, wszystkie eksploatowane wózki zostały dopuszczone do eksploatacji przez UDT. Nie przedstawiono do kontroli protokołów pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej eksploatowanej w obiektach produkcyjnych zakładu. W pomieszczeniach wydziela się znaczna ilość wody i pary”.

UWAGA MERYTORYCZNA okazuje się feralny taśmociąg wyprodukowany został w latach 50 tych, i nie mają do niego zastosowania przepisy o których mowa w art.  217 Kp. co świadczy niestety o braku znajomości obowiązujących w tym względzie przepisów prawa  przez biegłego sądowego sporządzającego w przedmiotowej opinię.

OCENA DOKUMENTACJI Z KONTROLI (fragment): Mając na względzie czasokres przeprowadzonej kontroli oraz jej zakres, należy stwierdzić ze inspektor pracy w sposób prawidłowy opisał w protokole z kontroli stan faktyczny, a następnie na tej podstawie, wydał środki prawne oraz zastosował sankcje karne, kierując w stosunku do pracodawcy wniosek o ukaranie do Sądu Rejonowego w M.

KOMISJA OKRĘGOWA ZWIĄZKU ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW PIP: koordynatorzy tematów żądają od inspektorów pracy, aby w treści protokołów odnosili się do zapisów zawartych w ankietach. Stąd też  w treści protokołów z kontroli pojawiają się ogólnikowe zapisy o treści „nie stwierdzono nieprawidłowości”, „nie stwierdzono rażących zagrożeń”. Są to stwierdzenia, które mogą być lub są wykorzystywane przez organa ścigania do stawiania inspektorom pracy zarzutów karnych, podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 321 §1 kk, art. 220 § 1 kk i art. 156 § 2 kk, w związku z art. 156 §1 pkt 2 kk, w zw. z art 11 § 2 kk.

WŁASNE : WNIOSKI, UWAGI, PRZEMYŚLENIA …………………………………………………………………………………..……

Casus 2.

HISTORIA Z 1997 ROKU

PRZEBIEG ZDARZENIA: W 1997 roku kol. Waldemar O. brał udział w kontrolach budów na terenie okręgu bydgoskiego. Ponieważ kontrole miały charakter akcji, prowadzone były także w soboty. Podczas kontroli terenu budowy w miejscowości Ż., kolega inspektor stwierdził, że jest niezabezpieczony wykop, w którym nikt nie prowadzi prac. Ponieważ mimo oczekiwania na kontynuację prac przez kilkadziesiąt minut, nikt nie pojawił się przy wykopie, inspektor uznał, iż wystarczającym działaniem będzie, jeśli prześle drogą pocztową decyzję zabezpieczenia wykopu na podstawie art.108 Kpa. Zresztą w sobotę nie było innej możliwości doręczenia decyzji, ponieważ na terenie budowy nie było pracodawcy. W poniedziałek podczas bytności w biurze inspektor pracy przesłał decyzję do pracodawcy, którego adres znał na podstawie informacji z tablicy informacyjnej budowy. Z przyczyn nie zawinionych przez inspektora pracy, decyzja dotarła do pracodawcy po wypadku, w wyniku którego  zasypany w wykopie pracownik poniósł śmierć.

PROKURATOR: Na wniosek rodziny prokuratura wszczęła postępowanie karne. W pierwszym etapie prokurator umorzył postępowanie przeciwko inspektorowi pracy. Rodzina ofiary wypadku wniosła zażalenie na postanowienie prokuratora, prokurator podtrzymał wniosek rodziny i sprawa trafiła do sądu rejonowego. Sąd rejonowy w Ż. skazał kolegę inspektora   po długim i wyczerpującym procesie, za nie wstrzymanie robót, zasądzając karę w zawieszeniu.

INSPEKTOR: Obrońca kolegi wniósł odwołanie do sądu okręgowego, który podtrzymał wyrok sądu rejonowego. Ponieważ kara była w zawieszeniu, nie było możliwości wniesienia kasacji od wyroku. Jedyną możliwością był wniosek do rzecznika praw obywatelskich, lecz z uwagi na zmęczenie przedłużającym się postępowaniem przed sądem, inspektor pracy nie skorzystał z tej drogi dochodzenie swoich praw, a właściwie można powiedzieć, że nie zdążył  skorzystać. W konsekwencji przebytego stresu inspektor pracy rozchorował się i zmarł na nowotwór mózgu.

ORGANIZACJA: Przez cały czas postępowania przed sądem inspektor pracy był zmuszony korzystać jedynie z własnych środków nie udzielno mu żadnej pomocy ze strony OIP, GIP.  Pracodawca zapłacił odszkodowanie rodzinie ofiary wypadku, ale podjął działania w celu obciążenia odszkodowaniem inspektora pracy.

 WŁASNE : WNIOSKI, UWAGI, PRZEMYŚLENIA ……………………………………………………..…………………………

 do pobrania:

Odpowiedzialność karna inspektora pracy w świetle art. 220 kodeksu karnego – autor Andrzej  Herko

Stanowisko Komisji Okręgowej ZZ PPIP w Katowicach