Komisja do Spraw Kontroli Państwowej Sejmu RP, w dniu 4.04.2013r. uchwaliła dezyderat skierowany do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi. Komisja na podstawie wniosków z informacji Głównego Inspektora Pracy dotyczących zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach wskazujących na istnienie stosunku pracy oraz zaniżania w umowach o pracę rzeczywistego wynagrodzenia uważa, iż konieczne jest m.in.:

• dokonanie zmian w sferze legislacyjnej, dotyczących między innymi zawierania umów o pracę oraz ….zgłaszania osób wykonujących pracę do ubezpieczenia społecznego;
  – wprowadzenie przez ustawodawcę obowiązku potwierdzania na piśmie ustaleń co do rodzaju i warunków umowy o pracę przed dopuszczeniem pracownika do pracy oraz ustanowienie regulacji, zgodnie z którą podmiot powierzający pracę innym osobom miałby obowiązek dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego przed rozpoczęciem pracy;
• takie ukształtowanie przepisów, aby możliwa była skuteczna eliminacja zjawiska zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy. Powinno to zostać dokonane w drodze zmian unormowań prawnych, które sprawiłyby, że omijanie przepisów prawa pracy oraz przepisów o ubezpieczeniu społecznym stałoby się dla zainteresowanych nieopłacalne.

Komisja uchwaliła także opinię do Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie opracowania pełnych danych statystycznych opisujących skalę zjawiska „wypierania” umów o pracę przez umowy cywilnoprawne. Komisja do Spraw Kontroli Państwowej stwierdza, że nie ma obecnie w Polsce oficjalnych, pełnych danych statystycznych opisujących skalę zjawiska zastępowania umów o pracę przez umowy cywilnoprawne bądź tzw. samozatrudnienie, dotyczących całej gospodarki. Dostępne dane dotyczące umów cywilnoprawnych odnoszą się wyłącznie do sektora przedsiębiorstw, bądź – w odniesieniu do zjawiska samozatrudnienia – oparte są o badania ankietowe.

Przypominamy, iż opiniowany przez SIPRP poselski  projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy 511) trafił do powołanej 10-osobowej Podkomisji nadzwyczajnej do jego rozpatrzenia pod przewodnictwem Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej.

Jakiś czas temu na stronie sejmowej pojawiło się także stanowisko Rządu z dnia 19 listopada 2012r. wobec tego projektu wyrażone pismem znak DSPA-140-105(5)/12, przekazanym na ręce Marszałka Sejmu. Rada Ministrów w swoim stanowisku podnosząc szereg wątpliwości natury prawnej negatywnie odniosła się do wszystkich propozycji zmian w projekcie ustawy, w tym także do popieranej przez SIPRP propozycji zmiany art. 29 §2 Kodeksu pracy, polegającej na wprowadzeniu obowiązku potwierdzania pracownikowi na piśmie warunków umowy o pracę przed dopuszczeniem pracownika do pracy, propozycji zmiany art. 11 ustawy o PIP, poprzez wyposażenie inspektorów pracy w uprawnienie nakazania potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustaleń co do stron, rodzaju oraz warunków umowy o pracę. Kontrowersje wzbudziła także propozycja wyposażenia inspektorów pracy w uprawnienie nakazania zastąpienia umowy cywilnoprawnej umową o pracę w przypadku, gdy wykonywana praca odpowiada warunkom określonym w art. 22 §1 Kodeksu pracy.

Zdaniem Rządu „obecne uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie wnoszenia powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy, a także uczestniczenia, za zgodą osoby zainteresowanej, w postępowaniu w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy – należy ocenić jako właściwe i zgodne z charakterem czynności podejmowanych przez Państwową Inspekcję Pracy, będącą organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy”. Rada Ministrów powołała się także na stwierdzenia Głównego Inspektora Pracy, przedstawione w sprawozdaniu z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 r. że „najbardziej efektywną formą oddziaływania inspektorów pracy jest kierowanie do pracodawców wystąpień wnoszących o zastąpienie umów cywilnoprawnych umowami o pracę oraz o zawarcie pisemnej umowy o pracę”.

Pomimo nieustannego szumu  w mediach i prężenia muskułów, nie wiadomo więc jak zakończą się prace nad tym projektem zwłaszcza, że pomimo upływu 140 dni od czasu powołania nadzwyczajnej podkomisji, poza ukonstytuowaniem nie odbyło się jeszcze żadne jej posiedzenie!

Trudno też dziś odpowiedzieć na pytanie, czy art. 63¹ Kodeksu postępowania cywilnego pozostanie w dotychczasowym brzmieniu, a także czy zostanie zaaprobowane najpierw przez Komisję, a następnie przez większość sejmową rozwiązanie, aby od nakazu dotyczącego potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustaleń, co do stron, rodzaju oraz warunków umowy o pracę oraz  nakazu zastąpienia umowy cywilnoprawnej umową o pracę w przypadku, gdy wykonywana praca odpowiada warunkom określonym w art. 22 §1 Kodeksu pracy – przysługiwało odwołanie do sądu pracy jak postulował o to SIPRP w opinii z dnia 3.07.2012r  .