Interpelacja nr 8918 do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego

Zgłaszający: Filip Kaczyński

Data wpływu: 20-07-2020

Szanowna Pani Minister!

Pracownicze prawo do urlopu wynika z art. 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Tematykę urlopów wypoczynkowych regulują szczegółowo postanowienia Rozdziału 1 Działu VII Kodeksu pracy. W świetle postanowień art. 161 Kodeksu pracy „Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.” W myśl art. 163 § 1 Kodeksu pracy „Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 167²„.

Zgodnie zaś z postanowieniami art. 168 Kodeksu pracy „Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167²„.

W piśmiennictwie pojawiają się rozbieżne stanowiska co do udzielania urlopu zaległego. Część z nich wskazuje na konieczność ujmowania go w planie urlopów, a jego udzielenie i tak warunkuje złożeniem przez pracownika wniosku w tym zakresie, zaś inne wskazują na arbitralne prawo pracodawcy udzielenia urlopu zaległego, w tym także bez wniosku pracownika oraz w terminie wskazanym przez pracodawcę. …. Nieudzielenie przez pracodawcę do końca września następnego roku zaległego urlopu wypoczynkowego jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, choć w wielu przypadkach kumulacja urlopu wypoczynkowego następuje nie z winy pracodawcy. Wydaje się, że w świetle obowiązujących postanowień Kodeksu pracy pracodawca nie ma odpowiednich narzędzi, które uprawniają go do skutecznego udzielenia pracownikowi urlopu zaległego w ww. terminie.

Wobec powyższego bardzo proszę o udzielenie przez Panią Minister odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy w planie urlopów wypoczynkowych na dany rok poza urlopem bieżącym należy uwzględniać także urlop zaległy (o ile taki występuje) oraz czy przepisy te są wiążące dla stron umowy o pracę?
2. Na jakich zasadach należy udzielać urlopu zaległego w przypadku nieustalania w zakładzie pracy planów urlopów wypoczynkowych?
3. Czy w stanie prawnym obowiązującym na 30 kwietnia br., pracodawca uprawniony jest do arbitralnego udzielenia pracownikowi urlopu zaległego nawet wbrew woli pracownika lub bez jego wniosku lub niezgodnie z planem urlopów?
4. Czy w świetle postanowień Kodeksu pracy pracownik może skutecznie odmówić udania się na urlop zaległy w terminie narzuconym przez pracodawcę?

Z wyrazami szacunku

Filip Kaczyński
Poseł na Sejm RP

– – –

Odpowiedź na interpelację nr 8918 w sprawie udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Alina Nowak

Warszawa, 06-08-2020

Szanowna Pani Marszałek,

zgodnie z art. 152 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Zasadą przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego jest, że jest on udzielany w roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 k.p.). Wyjątkowo może on być udzielony w następnym roku kalendarzowym najpóźniej do dnia 30 września tego roku (art. 168 k.p.).

Stosownie do art. 163 k.p. urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Jeżeli pracodawca nie sporządza planu urlopów – co jest możliwe w sytuacji, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa albo zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę – wówczas pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.

W świetle powyższych regulacji wyrażam pogląd, że ustalenie terminu wykorzystania przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego następuje w planie urlopów lub porozumieniu i obejmuje zarówno urlop za dany rok kalendarzowy jak i urlop zaległy.

Ustalenie terminu urlopu wypoczynkowego w planie urlopów lub porozumieniu oznacza, że na pracowniku ciąży obowiązek wykorzystania, a na pracodawcy powinność udzielenia urlopu w zaplanowanym terminie. Pracownik ma jednak każdorazowo obowiązek uzyskania uprzedniej zgody pracodawcy na wykorzystanie urlopu w określonym terminie. Ustalenie terminu urlopu w planie urlopów lub w trybie indywidualnym nie jest równoznaczne z wyrażeniem takiej zgody przez pracodawcę. Do rozpoczęcia urlopu nie upoważnia pracownika samo złożenie wniosku o urlop, nawet w sytuacji, gdy z powodu nieobecności osób upoważnionych do jego udzielania nie miał on możliwości uprzedniego uzyskanie takiej zgody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r., I PK 88/08, OSNP 2010, Nr 11–12, poz. 137). Zasada ta dotyczy również urlopu zaległego.

Obowiązek wykorzystania przez pracownika urlopu wypoczynkowego (zarówno zaległego jak i bieżącego) udzielonego mu przez pracodawcę, bez zgody pracownika, występuje w sytuacji wypowiedzenia umowy o pracę i w okresie tego wypowiedzenia. Z tym, że wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok ustala się w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w tym roku kalendarzowym (art. 167¹ k.p.).

Niezależnie od powyższego orzecznictwo sądowe przyjmuje, powołując się na obowiązek udzielenia urlopu zaległego do określonej daty (30 września) oraz zważywszy, że niespełnienie powyższego obowiązku przez pracodawcę naraża go na sankcje, które może podjąć wobec niego Państwowa Inspekcja Pracy, pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przepisie art. 168 k.p. Pracodawca zatem może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2003 r., I PKN 403/02, OSNP 2004, Nr 18, poz. 310; wyrok z dnia 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05 OSNP 2006, Nr 23-24, poz. 354).

Za przestrzeganie przepisów o udzielaniu urlopów wypoczynkowych odpowiada bowiem pracodawca. Nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny od 1 000 do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.).

Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pani Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.

Z poważaniem

MINISTER

z up. Alina Nowak
Podsekretarz Stanu

źródło:

http://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=BRRANV

http://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=BS9HSC