Niniejsza publikacja stanowi nawiązanie do zamieszczonego na stronie SIPRP w lutym 2014 r. artykułu: „Problem który trzeba wreszcie rozwiązać. Orzeczenia sądów potwierdzają nierówne traktowanie w zatrudnieniu inspektorów dwu instytucji kontrolnych”, oraz artykułu zamieszczonego rok później: „Wyrok Sądu Okręgowego w (…) ws. dyskryminacji płacowej w PIP.”

Przypomnijmy, iż opisaliśmy m.in. casus jednego z inspektorów pracy, który skierował do Sądu Rejonowego w W. pozew przeciwko Okręgowemu Inspektoratowi Pracy w W. –  o odszkodowanie z tytułu nierównego traktowania. Uproszczając treść wniesionego powództwa, można stwierdzić, iż inspektor pracy porównał swoje wynagrodzenie z wynagrodzeniem innego inspektora pracy i doszedł do wniosku, iż jego wynagrodzenie zostało ukształtowane w sposób nieprawidłowy, gdyż otrzymywał wynagrodzenie niższe niż jego kolega wykonujący taką samą pracę.

Sąd podzielił stanowisko powoda i stwierdził, iż z uwagi na to, że praca wykonywana przez wskazanych w pozwie inspektorów była pracą o jednakowej wartości, brak było podstaw do różnicowania wynagrodzenia zasadniczego, a pozwany (OIP w W.), akceptując taką sytuację, i nie doprowadzając do ujednolicenia wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na wymienionych stanowiskach – doprowadził do naruszenia zasady równego traktowania. ……..

Z tego powodu Sąd zasądził na rzecz inspektora pracy od Okręgowego Inspektoratu Pracy w W. odszkodowanie w kwocie 50 000, 00 zł. oraz zwrot kosztów procesu w kwocie 1 800 zł.

Od wyroku tego apelację wniósł Okręgowy Inspektor Pracy w W. Wyrokiem z dnia 25.10.2014 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił tę apelację. Uznał, iż jest ona bezzasadna i podlega oddaleniu w całości. Od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w W., pozwany pracodawca (OIP w W.) wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

Stanowisko w tej ważnej dla wszystkich pracowników PIP sprawie, w dniu 15 marca 2016 r. zajął Sąd Najwyższy. Wyrokiem o sygn. akt. II PK 17/15 Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację, co do wysokości zasądzonego odszkodowania i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpatrzenia. W pozostałej części oddalił skargę kasacyjną.

Z uzasadnienia wyroku SN wynika, że sąd miał jedynie wątpliwości co do wysokości zasądzonego odszkodowania (Sąd Rejonowy ustalił je na poziomie 50 tys. złotych, a Sąd Okręgowy tej kwoty nie zmienił). Sąd Najwyższy podkreślił, że zasądzone odszkodowanie za naruszenie zakazu płacowej dyskryminacji wymaga ustalenia i wyliczenia konkretnej kwoty majątkowej rekompensaty za rzeczywiście poniesioną szkodę, wynikającej z różnic pomiędzy wyższymi zarobkami porównywalnych pracowników, którzy wykonują prace jednakowe lub o jednakowej wartości, a wysokością zaniżonych zarobków pracownika poszkodowanego. Nieprawidłowo ustalona wysokość odszkodowania mogła zostać spowodowana uwzględnieniu w tej kwocie dodatku stażowego, który jeszcze powodowi nie przysługiwał.

Jak w sposób nie budzący najmniejszych wątpliwości podkreślił Sąd Najwyższy,  w pozostałym zakresie skarga kasacyjna okazała się bezpodstawna i nieusprawiedliwiona. Sądy obu instancji prawidłowo wykazały, że wynagrodzenie powoda było zaniżane w porównaniu do pracowników zajmujących te same stanowiska pracy, którzy mieli niższy staż pracy i doświadczenia zawodowe. Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę na inną istotną kwestię. Mianowice stwierdził, że staż pracy może usprawiedliwiać różnicowanie innych niż dodatek stażowy składników wynagrodzenia za pracę pracowników wykonujących tę samą lub jednakową pracę tylko wtedy, gdy praktyka i większe doświadczenie zawodowe zdobyte podczas dłuższego stażu pracy na porównywalnym stanowisku pracy obiektywnie usprawiedliwiają wyższe wynagrodzenie z tytułu wyższych kwalifikacji, przydatności, sprawności zawodowej lub jakości świadczonej pracy wynikających z dłuższego stażu pracy zatrudnienia.

Sąd Najwyższy wskazał również, akceptując w pełni stanowisko Sądów obu niższych instancji, że ustalanie na podstawie ponadzakładowych przepisów płacowych wysokości wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu jednakowej pracy lub pracy jednakowej wartości nie powinno naruszać prawa do jednakowego wynagrodzenia  za tę samą pracę.

Teraz zadaniem Sądu Okręgowego będzie jedynie ponowne, prawidłowe wyliczenie kwoty należnego odszkodowania. Z uzasadniania wyroku SN wynika, że w sprawie tej nie ma potrzeby przeprowadzania dalszych dowodów np. w zakresie przesłuchiwania świadków na okoliczność wysokości wynagrodzeń pracowników pozwanego pracodawcy.

—

Dlaczego o tym piszemy? Otóż na pewno nie dlatego żeby mącić i przeszkadzać. Po takim jednoznacznym stanowisku Sądu Najwyższego, nikt nawet  – najbardziej przywiązany do „starej” władzy, czy też historycznie uprzywilejowany – nie może twierdzić, że problemu nie ma. Albo, że należy próbować sprawę przeczekać i twierdzić że załatwią to w przyszłości inni.

Podkreślamy przy tym po raz kolejny, iż celem naszych publikacji „w tym temacie” – nie jest kolejne dzielenie środowiska inspektorów pracy, nie sugerujemy także, jakoby istniała konieczność zmniejszenia wynagrodzenia inspektorów zarabiających więcej i „ich kosztem” podwyższenia wynagrodzenia pracowników mniej zarabiających. Nie są to także uwagi czy też zarzuty pod adresem obecnego kierownictwa PIP, które robi co może – bo system wynagradzania w PIP to rzeczywiście „zaszłość historyczna”. Ale dodajmy: „zaszłość” bardzo poważna i doniosła w skutkach, a kumulująca się w przypadku niektórych inspektorów, nie tak jak w przypadku analizowanego wyroku przez okres 3 lat, lecz przez lat przynajmniej kilkanaście !

Ten nie rozwiązany problem nie przynosi jednak chluby instytucji, która w tych kwestiach wynagrodzeń pracowników powinna być jak przysłowiowa żona Cezara. Uważamy, że problem ten należy rozwiązać systemowo. Jedyną drogą do tego prowadzącą jest więc wprowadzenie w całej instytucji nowego regulaminu wynagradzania, a póki co, w miarę możliwości uwzględnianie oczywistych dysproporcji przy bieżących regulacjach wynagrodzeń.

I tutaj trochę optymizmu.  Główny inspektor pracy Roman Giedrojć problem dostrzega, co więcej jako pierwszy GIP  publicznie się o nim wypowiada, a także deklaruje chęć współpracy w tej kwestii z partnerami społecznymi tj. reprezentującymi pracowników PIP organizacjami związkowymi funkcjonującymi w Państwowej Inspekcji Pracy. Dalej – większość, a może i wszyscy okręgowi inspektorzy pracy (Zarząd SIPRP nie dysponuje kompletnymi danymi) w ramach ostatnich regulacji płac, zagadnienie „kominów płacowych” zdało się uwzględnić.

Oczywiście, nikt, a w szczególności nasze stowarzyszenie nie nawoływało i nie nawołuje, żeby wszystkim inspektorom przyznać takie samo wynagrodzenie. Ale powinno ono, zgodnie z zasadami prawa pracy odpowiadać ilości i jakości świadczonej pracy, a nie np. numerowi aplikacji którą inspektor pracy miał szczęście/nieszczęście ukończyć, lub numerem sekcji w której ma on szczęście/nieszczęście pracować. Pora skończyć także z akceptowaną niestety rzeczywistością inspektorów „ze starego i z nowego portfela”.

Jesteśmy głęboko przekonani, iż instytucja zaufania publicznego, jaką jest Państwowa Inspekcja Pracy, nie może sobie pozwolić na naruszanie przepisów prawa pracy, a tym bardziej na wypłacanie odszkodowań za naruszanie przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu. Godzi to w prestiż i wizerunek Państwowej Inspekcji Pracy, o dyscyplinie budżetowej nie wspominając.

Czas najwyższy, by związki zawodowe działające w Państwowej Inspekcji Pracy będące faktyczną reprezentacją pracowników PIP „skupiły się na tym temacie” i wykorzystały szansę, którą daje świeży i powszechnie zrozumiały wyrok Sądu Najwyższego oraz otwarta postawa kierownictwa naszej instytucji. Dalsze przeczekiwanie nie ma sensu, bo nikt tego za Was/w Naszym imieniu nie zrobi.

Życzymy koleżankom i kolegom z władz związków zawodowych  owocnej pracy i sukcesów w negocjacjach.

Informujemy, że mając na uwadze powyższe, Zarząd SIPRP wystąpi do organizacji związkowych działających w Państwowej Inspekcji Pracy o  podjęcie w tej kwestii oczekiwanych i niezbędnych działań.

link  do Bazy orzeczeń SN- Wyrok z 15.03.2016r.

PDF WYROKU