Na wniosek Stowarzyszenia Inspektorów Pracy Rzeczypospolitej Polskiej, Wicepremier – Minister Gospodarki wydał opinię w sprawie relacji między ustawą z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej SDG), a ustawą z dnia 13.04.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, z uwzględnieniem postanowień Konwencji Nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Z otrzymanego przez SIPRP pisma wynika m.in.

Do inspektorów pracy PIP nie mają zastosowania przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczące: zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 79 ust. 2 pkt 1), przeprowadzania kontroli w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej (art. 80 ust. 2 pkt 1), zakazu równoczesności podejmowania więcej niż jednej kontroli przedsiębiorcy (art. 82 ust. 2 pkt 1) oraz ograniczenia czasu trwania kontroli (art. 83 ust. 2 pkt 1).

Minister Gospodarki potwierdził także aktualność stanowiska Rządu do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy o Państwowej Straży Pożarnej wyrażonego w ramach prac odnoszących się do druku sejmowego nr 2739. Zgodnie z tym stanowiskiem wyłączenia przysługujące PIP odnoszą się do wszystkich sektorów działalności gospodarczej ze względu na przyjęcie w Polsce powszechnego stosowania kontroli i nadzoru inspekcji pracy w stosunku do wszystkich pracodawców, a także w stosunku do innych podmiotów, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne.

Minister stwierdził także, że zmiana ustawy SDG w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 19.12.2008r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, nie naruszyła obowiązującego od czasu uchwalenia ustawy SDG, zakresu stosowania ustawy SDG do kontroli przeprowadzanych przez organy PIP, a zakres wyłączeń stosowania ustawy SDG w stosunku do kontroli PIP uległ rozszerzeniu o ww. brak potrzeby zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Zbieżne stanowisko … w tej kwestii zostało przedstawione przez Ministra Gospodarki w piśmie znak SM-VI-0700-9/11 z dnia 8.06.2011r. stanowiącym odpowiedź na interpelację w tej sprawie złożoną z inicjatywy założycieli SIPRP przez Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – Pana Stanisława Rydzonia (dziękujemy!).

Jak wynika z powyższego, stosowana w Państwowej Inspekcji Pracy interpretacja zakresu stosowania przepisów rozdziału 5 SDG w działalności kontrolno-nadzorczej PIP jest odmienna od stanowiska Rządu Rzeczypospolitej Polskiej.

Uważamy, że nie powinny funkcjonować w obiegu prawnym wzajemnie wykluczające się stanowiska różnych organów państwa, zatem zagadnienie wymaga dokonania powtórnej analizy  i zmiany stanowiska obecnie zajmowanego przez Państwową Inspekcję Pracy.

Wprowadzenia zmian wymaga m.in. druk upoważnienia do kontroli, którego treść w przeciwieństwie do stanu obecnego winna jednoznacznie wskazywać, że ze względu na odpowiednie postanowienia Konwencji Nr 81 MOP do kontroli prowadzonych przez inspektorów pracy Państwowej Inspekcji Pracy nie mają zastosowania przepisy SDG dotyczące: zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 79 ust. 2 pkt 1), przeprowadzania kontroli w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej (art. 80 ust. 2 pkt 1), zakazu równoczesności podejmowania więcej niż jednej kontroli przedsiębiorcy (art. 82 ust. 2 pkt 1), ograniczenia czasu trwania kontroli (art. 83 ust. 2 pkt 1), w związku z czym zastosowania również nie ma prawo wniesienia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania kontroli z naruszeniem ww. zagadnień.

O ile jest wiadome Stowarzyszeniu, w części jednostek organizacyjnych PIP wysyłanie zawiadomień  o zamiarze wszczęcia kontroli jest powszechne, co m.in. generuje znaczne koszty i absorbuje czas inspektora pracy. Skoro zaś ww. przepisy SDG nie mają zastosowania w postępowaniu kontrolnym inspektora pracy, to nie może mieć miejsca tworzenie dokumentów, których podstawą prawną są te właśnie przepisy SDG, jak ma to miejsce w zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli. Tworzy się w dodatku stan pewnego paradoksu – otrzymanie takiego zawiadomienia powodować może i powoduje w niektórych przypadkach wszczęcie procedur związanych ze sprzeciwem, który rozpatrzony musi być zgodnie z prawem, skoro organ PIP, poprzez wysłanie zawiadomienia sam przedsiębiorcy takie prawo przyznał. Zatem poza opisaną wyżej modyfikacją upoważnień do kontroli niezwłocznie zrezygnować należy też z procedury pisemnego zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli, szczególnie jeżeli kontrola ta dotyczy przestrzegania przepisów prawa pracy i bhp oraz legalności zatrudnienia.

W obrocie prawnym istnieje zbieżny z przedstawionymi przez SIPRP tezami prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 11.03.2010r., który przedstawimy wkrótce. Czyni to nasze postulaty tym bardziej oczywistymi.

Należy podkreślić, że w związku z tym, iż wobec tego iż stanowiska Wicepremiera-Ministra Gospodarki organy Państwowej Inspekcji Pracy podlegają częściowemu wyłączeniu spod zasad określonych SDG – przedsiębiorcy przysługiwałoby prawo  wniesienia  sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania przez PIP rutynowych czynności wyłącznie w zakresie naruszenia przepisów art. 79a i 79b SDG. Natomiast w przypadku podjęcia przez PIP kontroli w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia wniesienie sprzeciwu – z mocy prawa jest niemożliwe.

Wobec powyższego stosowanie przez Państwową Inspekcję Pracy, przyjętych w 2009 r. przez poprzedniego Głównego Inspektora Pracy procedur opartych o niezgodne ze stanem prawnym relacje SDG do ustawy o PIP, w powiązaniu z postanowieniami Konwencji Nr 81 MOP – nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Jesteśmy przekonani, że dostosowanie wykładni PIP w powyższym zakresie do ww. stanowiska Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i rezygnacja z wielu procedur, które są zbędne i utrudniają osiągnięcie celów stawianych przed Państwową Inspekcją Pracy przez ustawodawcę, pozwolą na zwiększenie efektywności i sprawności działania organu kontrolnego i spowodują  racjonalizację kosztów, czyli odciążenie budżetu zadaniowego Państwowej Inspekcji Pracy.

Kopię otrzymanego pisma wraz z odnośnikami przesyłamy do wiadomości czynnikom decyzyjnym w zakresie polskiego systemu inspekcji pracy, z nadzieją na szybką i skuteczną reakcję.

do pobrania:

1)  powyżej skan odpowiedzi MG z 6.04.2012r.

2) odpowiedź Ministra Gospodarki z dnia 8.06.2011r  na interpelację poselską nr 22671 – (pismo znak SM-VI-0700-9/11)  – Relacja SDG – PIP

3) stanowisko Rządu do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy o Państwowej Straży Pożarnej  (druk 2739) – pismo z dnia 29.04.2010r – znak: DSPA-140-23(4)/10)