Najkrótsza i oczywista odpowiedź na to pytanie brzmi: dużo, i ciągle więcej „w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego”. A jak się do tego oczywistego stwierdzenia ma art. 3 ust. 2 ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji Nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu? Przypomnijmy: „Inspektorom pracy mogą być powierzone jakiekolwiek inne obowiązki tylko pod warunkiem, że nie będą przeszkadzać w skutecznym wykonywaniu ich zadań głównych ani w jakikolwiek sposób naruszać autorytetu i bezstronności, potrzebnych inspektorom w stosunkach z pracodawcami i pracownikami”. ….

Przepis ten wszak obowiązuje – czego potwierdzeniem jest na przykład godne uznania stanowisko głównego inspektora pracy Pani Iwony Hickiewicz, zawarte w piśmie z dnia 28.02.2013 r. zawierającym uwagi do projektu założeń ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy […] skierowanym do Ministra Pracy i Polityki Społecznej, które skutecznie zapobiegło nałożeniu na Państwową Inspekcję Pracy kolejnego obowiązku, jakim miała być kontrola przestrzegania przepisów, nakładających na jednostki sektora publicznego obowiązku zgłaszania do powiatowych urzędów pracy informacji o wolnych stanowiskach pracy.

Zakończona podobnie wymiana poglądów dotyczyła Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2013-2016, przygotowywanego w biurze Pełnomocniczki Rządu ds. Równego Traktowania Agnieszki Kozłowskiej-Rajewicz, który w ostatecznej wersji nie nakłada na inspekcję pracy żadnego z wcześniej planowanych obowiązków.

A tymczasem inspektor pracy…

Warto w tym miejscu odwołać się do fragmentów zamieszczonej już  na stronie SIPRP (wpis z dnia 28.04.2013 r.) wypowiedzi  inspektora pracy z 32 letnim stażem, nadinspektora pracy, kierownika Oddziału PIP w Suwałkach Kazimierza Hałaburdy:(…) „Dziś inspektorzy czują się przeciążeni pracą, a przede wszystkim biurokracją. Dokumentacja, protokoły i wszelkie ankiety są zbyt pracochłonne i to mimo pomocy systemu Navigator. Jakiś czas temu kontrolowałem firmę, w której byli zatrudnieni cudzoziemcy. Pracodawca dopełnił wszelkich formalności, płacił i odprowadzał składki. Mimo że nie stwierdziłem żadnego uchybienia, musiałem wypełnić kwestionariusz zawierający kilkadziesiąt pozycji. Marzy mi się, by nasza inspekcja przyjęła wzorzec brytyjski, gdzie inspektor idzie na kontrolę z notesem, a sprawy formalne załatwia za niego sekretarz.” Wypowiedź tę opublikowano w numerze 3/2013 miesięcznika „Inspektor Pracy”.

Rzeczywiście tzw. „listy kontrolne”, „ankiety” czy też jak kto woli kwestionariusze bywają nader rozbudowane, w przeciwieństwie do tych stosowanych przez krajowe inspekcje w krajach zachodnich. Może niektórzy z nas jeszcze pamiętają listę kontrolną, wzorowaną na „check liście” HSE,  używaną jakiś już czas temu przy kontrolach robót budowanych, która była krótka i dawała inspektorowi pracy możliwość oceny  skali stwierdzonych nieprawidłowości, co nazwać można opinią ekspercką. Szkoda że dzisiejsze „ankiety” mają z tym wzorcem niewiele wspólnego.

Podobne uwagi odnieść można np. do obowiązku wypełniania kart drogowych, do czego inspektorów pracy użytkujących samochody służbowe obligują przyjęte wewnątrzorganizacyjne procedury. A jest to obowiązek pracochłonny, nie wynikający oczywiście ani z Konwencji Nr 81 MOP, ani z ustawy o PIP. Problem w tym, że sumienne wywiązanie się z niego, nie dość że zabiera dużo czasu, to jeszcze niejednokrotnie zmusza inspektorów pracy – użytkowników samochodów służbowych, do potwierdzania stanu czysto teoretycznego co do ilości zużytego paliwa, czy też jego stanu w zbiorniku samochodu. W dodatku z dużym prawdopodobieństwem założyć można, że deklarowane i potwierdzone własnym podpisem dane nie są zgodne ze stanem faktycznym.

A czas pracy inspekcyjnych specjalistów poświęcany jest w coraz większym stopniu na wykonywanie prostej pracy kierowców, do obowiązków których należy nie tylko, co jest oczywiste, dojechanie do kontrolowanego podmiotu i optymalne zaplanowanie opłacanego przez podatnika czasu – ale np. na odprowadzenie samochodu na odległy kilkadziesiąt kilometrów parking, po to tylko, żeby w następnym roboczym dniu udać się na ten sam odległy o kilkadziesiąt kilometrów parking i … wrócić te same kilkadziesiąt kilometrów do … tego samego miejsca kontroli. Trudno doszukać się w tym racjonalności oraz ekonomicznego uzasadnienia.

Czy rzeczywiście zasadnym jest podawanie w coraz grubszych sprawozdaniach w różnych konfiguracjach tych wszystkich danych statystycznych, które i bez udziału inspektora „pisarza sprawozdania”, inspektora koordynującego pisanie, kierownictw Okręgowych  Inspektoratów Pracy, „opiekunów tematów” w GIP – na obecnym poziomie rozwoju systemów informatycznych można bez trudu pozyskać z baz danych PIP?. Formuła pisania sprawozdań może zostać dalece zmodyfikowana i uproszczona, „ręcznie” wprowadzane powinny być jedynie informacje, których z systemów pozyskać nie sposób, w tym przykłady, uzyskane efekty oraz wnioski. A nie zapominajmy, iż przeważającą część tej statystyczno-analityczno-redakcyjnej pracy wykonują inspektorzy i nadinspektorzy pracy, których ustawowym zadaniem jest działalność kontrolno-nadzorcza, i za co wypłacany jest im przez anonimowe społeczeństwo dodatek, nie pisarski – tylko właśnie kontrolerski.

Albo inny przykład. Około 250-300 najbardziej doświadczonych i najwyżej wynagradzanych pracowników Inspekcji tj. nadinspektorów pracy, których zadaniem jest kontrola i nadzór podmiotów określonych w ustawie o PIP, prowadzenie trudnych kontroli, udzielanie wsparcia mniej doświadczonym kolegom , aktualnie, według ostrożnych szacunków SIPRP – musi poświęcać około 70% czasu pracy pracom biurowym i kontrolom …kontrolujących (i to w zasadzie nie mając potrzeby wychodzenia w tym celu z biura, czyli do tzw. „realu”). Ten poważny fragment aktywności organów nie za bardzo znajduje zresztą odzwierciedlenie w budżecie zadaniowym instytucji. I stan ten niestety raczy się pogłębiać.

————————————————————————————————————————-

Z przykładów tych wynika pewien paradoks. Może ktoś uważa, że w inspekcji jest za dużo…inspektorów. Przecież Konwencja Nr 81 MOP nie zabrania obciążania przeróżnymi zadaniami instytucji jako całości, a zakaz ten dotyczy właśnie… inspektorów. Może więc za jakiś czas „zawartość inspektorów w inspekcji”  spadnie do odpowiednio niskiego  poziomu,  gwarantującego wykonywanie należących do dowolnej już dziedziny zadań, a może w dodatku niskim kosztem. Ten abstrakcyjny i paradoksalny wywód dedykujemy fanom komedii Stanisława Barei, a w szczególności genialnego wywodu Mieczysława Czechowicza o „zawartości cukru w cukrze”.

Ktoś mądry powiedział ostatnio na zebraniu pewnego Wysokiego Gremium: Czy jesteśmy jeszcze coś winni społeczeństwu??? Odpowiedzmy sobie sami.