Fundacja im. Stefana Batorego wspólnie z INPRIS – Instytutem Prawa i Społeczeństwa zorganizowała w dniu 5.12.2013r. w siedzibie Fundacji w Warszawie seminarium eksperckie dotyczące statusu prawnego sygnalisty w świetle przepisów prawa pracy oraz praktyki ich stosowania.

W spotkaniu uczestniczyli: Grzegorz Makowski – Dyrektor Programu Odpowiedzialne Państwo Fundacja im. Stefana Batorego, Grzegorz Wiaderek – Prezes Zarządu INPRIS – Instytut Prawa i Społeczeństwa, Anna Wojciechowska – Nowak – kierownik projektu „Wsparcie i ochrona sygnalistów” Fundacji im Stefana Batorego, przedstawiciele Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, przedstawiciele środowiska sędziowskiego oraz Wojciech Gonciarz reprezentujący Główny Inspektorat Pracy i Jarosław Żelazny reprezentujący Stowarzyszenie Inspektorów Pracy Rzeczypospolitej Polskiej. …

Polska jest stroną dwóch konwencji międzynarodowych, Cywilnoprawnej Konwencji Rady Europy o korupcji oraz Konwencji ONZ przeciwko korupcji, przewidujących ochronę prawną dla tzw. sygnalistów  – osób, które działając w dobrej wierze zgłaszają istotne z punktu widzenia interesu społecznego nieprawidłowości zachodzące w środowisku zawodowym.

Badania Fundacji Batorego oparte na wywiadach pogłębionych z sędziami orzekającymi w sądach pracy wskazują, że gwarancje ochrony whistleblowerów doznają istotnych ograniczeń.

Celem seminarium było przedyskutowanie w wąskim prawniczym gronie zasadniczych problemów wskazanych przez uczestników badania oraz możliwości wzmocnienia ochrony prawnej sygnalistów.

Uczestnicy spotkania próbowali odpowiedzieć na następujące pytania:

1. Jak sprawić, żeby postępowanie sądowe koncentrowało się na pierwotnej przyczynie wypowiedzenia, nie zaś na przyczynach powołanych w wypowiedzeniu jako pretekst? Czy zmiana może się dokonać poprzez ewolucję praktyki orzeczniczej czy potrzebna jest ingerencja ustawodawcy?

2. Czy w aktualnym stanie prawnym działania odwetowe pracodawcy wobec sygnalisty da się zakwalifikować jako przejaw dyskryminacji z powodu postawy polegającej na ujawnianiu informacji o potencjalnych nieprawidłowościach?

3. Jak funkcjonują tzw. klauzule generalne w sprawach sygnalistów? Czy jest to instrument łatwy do zastosowania dla pracownika – sygnalisty, który nie korzysta z profesjonalnego pełnomocnika? Czy Sąd chętnie zastosuje art. 8 Kodeksu Pracy z urzędu? Czy art. 8 Kodeksu Pracy może być wyłączną podstawą roszczenia?

4. Transparency International, międzynarodowa organizacja pozarządowa zajmująca się problematyką przejrzystości życia publicznego, rekomenduje aby ochronę prawną sygnalistów oprzeć na odrębnej ustawie, która kompleksowo regulowałaby rożne aspekty sygnalizowania, w tym również gwarancje ochrony. Czy kompleksowe podejście byłoby dobrym rozwiązaniem w polskich warunkach?

Jesteśmy przekonani, że  dyskusja w której po raz kolejny mieliśmy przyjemność uczestniczyć przyczyni się do lepszego uregulowania przedstawionych kwestii, a także wpłynie korzystnie na działania instytucji państwowych i organizacji pozarządowych w praktyce współpracujących  z whistleblowerami.